ATER-ATER
Ater-ater iku wuwuhan (imbuhan) kang dumunung ing
sangareping tembung lingga ing
pacelathonan. Yèn ing basa Indonésia diarani awalan,
yèn ing basa Inggris diarani prefix.
Tembung "prefix" kadadéan saka tembung lingga fix kang
duwé teges "nambahi" lan ater-ater "pre-" duwé teges
"sadurungé".
Tuladha: daktuku = dak + tuku = aku
sing tuku
Ing basa Jawa, ater-ater iki kapérang dadi
telu, ya iku: hanuswara, tripurusa, lan ater-ater liya
1. Hanuswara
Ater-ater hanuswara uga diarani ater-ater kang nganggo swara
irung amarga swarané kang mbrengengeng. Kang kalebu ater-ater hanuswara
ya iku an, any, am, ang .
Ater-ater hanuswara lumrahé ateges solah tingkah utawa nindakaké
pagawèyan . Ater-ater uga lumrah mratélakaké tembung "tanduk"
(aktip).
Tuladha:
a)
am + watu = amwatu = matu-(w, luluh)
b)
an + tandur = antandur = nandur-(t, luluh)
c)
any + cakot = anycakot = nyakot-(c, luluh)
d)
ang + wétan = angwetan = ngetan-(w, luluh)
2. Tripurusa
Ater-ater tripurusa ya iku ater-ater kang minangka sesulih
purusa. Ater-ater tripurusa iku kosokbalené ater-ater hanuswara. Béda karo
ater-ater hanuswara, déné ater-ater tripurusa mratèlaké tembung
"tanggap" (pasip). Cacahé ater-ater tripurusa ana telu (3), ya iku dak, ko, di.
Tuladha:
a)
dak + pangan = dakpangan
b)
ko + pangan = kopangan
c)
di + pangan = dipangan
3. Ater-ater Liya
Ater-ater saliyané ater-ater
hanuswara karo tripurusa cacahé ana 13, ya iku (1) sa, (2) pa,
(3) pi, (4) pra, (5) tar, (6) ka, (7) kuma, (8)
kapi, (9) kami, (10) a, (11) ma, (12) pan, (13)
pang.
Tuladha:
a)
sa + ésuk = saésuk =
sakésuk-(wuwuh k)= siji
b)
pa + emut = pemut
c)
pi + kukuh = pikukuh
d)
pra + jurit = prajurit
e)
tar + waca = tarwaca = terwaca
f)
ka + jupuk = kajupuk-(dijupuk=
njarag)
g)
kuma + wani = kumawani-(luwih)
h)
kami + tengeng = kamitengeng
(en)
i)
kapi + luyu = kapiluyu
j)
kapi + ising = kapiising =
kapésing (wanda kapisan diwaca pepet, kêpésing)
k) kapi + uyuh = kapiuyuh = kapoyuh (wanda kapisané uga diwaca pepet, kêpoyuh)
k) kapi + uyuh = kapiuyuh = kapoyuh (wanda kapisané uga diwaca pepet, kêpoyuh)
Belum ada Komentar untuk "ATER-ATER"
Posting Komentar